काठमाडौं : नेपाल प्रहरीमा ६९ दिनका लागि कमान्ड सम्हाल्ने गरी चन्द्रकुवेर खापुङ ३२औं महानिरीक्षक (आइजिपी) बनेका छन् । संसदमा विचाराधीन रहेको नेपाल प्रहरी विधेयक २०८१ संसदको नियमित प्रक्रियामा रोकिएसँगै पुुरानै ऐन कार्यान्वयन हुँदा खापुङ प्रहरी नेतृत्वका लागि एक्ला उम्मेदवार बनेका हुन् ।
शुक्रबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले आइजिपीमा नियुक्त गरेका खापुङले भदौ १९ बाट कार्यप्रारम्भ गरी कात्तिक २७ बाट अनिवार्य बिदा हुँदै छन् । प्रहरीको विद्यमान ऐनअनुसार ३० वर्षे सेवा अवधि पूरा गरी आगामी १८ भदौमा वर्तमान प्रहरी प्रमुख दीपक थापा अवकाश हुँदै छन् । उच्च राजनीतिक तहमा छोटो समयका लागि नयाँ आइजिपी नबनाई पुराना (थापा)लाई नै समयावधि थप्ने प्रयास भएको थियो । प्रहरी नियामावली नै संशोधन गरेर दीपक थापालाई म्याद थप गर्ने र दुई महिनापछि पालो आउनेलाई प्रहरी प्रमुख बनाउने विषयमा सरकार सम्बद्ध दलबीच व्यापक छलफल भएको थियो । तर अहिले त्यसो गर्दा पछि आउने एआइजीहरूलाई समेत असर गर्ने भन्दै सरकार पक्षको चौतर्फी विरोध भएको थियो ।
भदौ १८ सम्म दीपक थापाको सेवा अवधि भए पनि प्रधानमन्त्री चीन भ्रमण जाने भएपछि शुक्रबारकै मन्त्रिपरिषद्ले भावी आइजिपीको टुंगो लगाएको हो । समय छोटो भएकाले खापुङ देखिनेगरी कुनै काम गर्ने सम्भावना नभएको प्रहरी अधिकृतहरू बताउँछन् । बधाई र सम्मानमै दुई महिनाको अवधि सकिने भएकाले नवनियुुक्त आइजिपीबाट सांगठनिक सुधार, सुरक्षा तथा अपराध अनुसन्धानको पाटोमा ठुलो सुधार हुने अपेक्षा नगरिएको नेपाल प्रहरीका एक उच्च अधिकारीले मध्यान्हसँग भने ।
प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सिआइबी) प्रमुख रहेका खापुङ हालका आइजिपी दीपक थापा, एआइजी टेकबहादुर तामाङ र सुदीप गिरीले १९ भदौ २०५२ मा नियुक्ति पाएका थिए । २०५१ मा प्रहरी निरीक्षक प्रतिस्पर्धामा सामेल समूहलाई तत्कालीन सरकारले तीन चरणमा नियुक्ति दिँदा खापुङ तेस्रो चरणमा परेका कारण अहिले आइजिपी बन्ने भाग्यमानी प्रहरी अधिकृत बन्न पुगेका हुन् । यसअघिकै लटमा उनको नियुक्ति भएको भए उनी एक्ला प्रतिस्पर्धी बन्नबाट वञ्चित हुने थिए ।
प्रहरी नियमावली २०७१ अनुसार आइजिपी ५८ वर्षे उमेर, ४ वर्षे पदावधि र ३० वर्षे सेवाअवधिको प्रावधानमध्ये जुन पहिले आउँछ, त्यसकै आधारमा अनिवार्य अवकाशमा जाने व्यवस्था छ । हालका आइजिपी तेस्रो प्रावधानबाट अवकाशमा जान लागेका हुन् । यही प्रावधानबाट खापुङको पनि अवकाश ६९ दिनपछि हुनेछ । पछिल्लोपटक सरकारले नियमावलीको नियम १२७ को प्रावधानमा रहेको ३० वर्षे सेवाअवधि हटाएर उमेर र पदावधि मात्रै रहने गरी नियम संशोधनको प्रयास गरेको थियो ।
सरकारको गुपचुप प्रयासबारे समाचार बाहिरिएपछि सरकार सार्वजनिक रूपमा आलोचित भयो र सर्वोच्च अदालतको फैसलाविपरीत हुने देखेपछि सरकार पछि हटेको हो । २३ मंसिर २०२७ मा तेह्रथुमको मोराहाङमा जन्मेका ५५ वर्षीया खापुङ सीआईबीबाहेक कोशी प्रदेश प्रहरी प्रमुख, काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयसहित वडा, इलाका र विभिन्न जिल्लामा प्रहरी प्रमुख, प्रधानमन्त्रीको सुरक्षा अधिकृतलगायत युनिटमा रहेर काम गरिसकेका छन् भने हाइटीस्थित संयुक्त राष्ट्र संघीय शान्ति मिसनमा दुईपटकको कार्यअनुभव छ ।
त्यस्तै इटाली, कोरिया, भियतनाम र चीनबाट विभिन्न सुरक्षासम्बन्धी तालिम लिएका उनी त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तर, कानुनमा स्नातक हुन् । अच्युतकृष्ण खरेल आइजिपी भएका बेला चलाइएको किलो सेरा टु अपरेसनमा समेत उनले सफलतापूर्वक कमान्ड गरेका थिए । २०७३ सालमा एसपी बढुवा भएका उनी सर्वेन्द्र खनाल आइजी भएका बेला कप्र (कर्मचारी प्रशासन) र दुईवर्षे विशेष ब्युरोमा बसे । २०७७ मा एसएसपी बढुवा भएर काठमाडौं उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयको कमान्ड गरे । २०८० मा डिआइजी, २०८२ मा एआइजी भएका खापुङ अहिले आइजिपी बनेका हुन् ।
३३औं नेतृत्वका लागि अहिलेबाटै चलखेल
नव नियुक्त आइजिपी खापुङको दुई महिनामै कार्यावधि सकिने भएपछि प्रहरीमा त्यसपछिको नेतृत्वका लागि समेत अहिलेबाटै चलखेल हुन थालेको छ । मेरिटका आधारमा नियुक्त भए खापुङपछिको दोस्रो वरीयतामा रहेका एआइजी सिद्धिविक्रम शाह प्रहरीको ३३औं महानिरीक्षक बन्ने पक्का छ ।
शुक्रबार नियुक्त प्रहरी प्रमुख खापुङ प्रधानमन्त्री ओलीनिकट भएकाले उनीलगत्तै शाहलाई प्रहरी प्रमुख बनाउनेगरी कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र प्रधानमन्त्री ओली सहमति भइसकेको उच्च स्रोतको दाबी छ । यद्यपि एआइजीहरू दानबहादुर कार्की, राजन अधिकारी र मनोज केसीसमेत शक्तिकेन्द्र धाइरहेका छन् । हालका आइजिपी थापासहित चार जना प्रहरी अधिकृत अवकाश हुँदा त्यति नै संख्याका डिआइजीले एआइजी र एसएसपीले डिआइजी हुने मौका पाउनेछन् । त्यसका लागि योग्यता पुुगेका प्रहरी अधिकृतहरू राजनीतिक नेतृत्वको दैलो चाहार्न निरन्तर लागेको नेपाल प्रहरीको उच्च स्रोतले बताएको छ ।
भावी आइजिपीसँगै एआइजीका लागि पनि त्यत्तिकै प्रतिस्पर्धा भइहरेको छ । भदौमा रिक्त हुने तीन एआइजीका लागि एउटै ब्याचका चार डिआइजीहरू डम्बरबहादुर विक, सुशीलसिंह राठौर, उमाप्रसाद चतुर्वेदी, र हिमालयकुमार श्रेष्ठ प्रमुख दाबेदार रहेका छन् । त्यस्तै, डिआइजी ईश्वर कार्की, राजेन्द्रप्रसाद भट्ट, दिनेशकुमार आचार्य, अरुण पौडेल र गोविन्द थपलिया पनि भदौको एआइजी बढुवाको दाबेदारी पेस गरेका छन् ।
.jpg)
