–युवराज न्यौपाने
नेपालको राजनीतिक परिप्रेक्ष्यमा बुढा नेताहरूको कुशासन र पुरानो सोचका कारण युवाहरूको एक ठूलो वर्ग अहिले विकल्प खोज्ने अवस्थामा पुगेको हो । यिनै नेताहरूले संविधान ल्याए, व्यवस्थापनमा परिवर्तन गरे र देशलाई नयाँ दिशा दिनुको प्रयास गरे, तर उनीहरूको सोच र कार्यशैलीको सीमितताले साँचो परिवर्तन र प्रगति सम्भव हुन सकेन । यसको परिणामस्वरूप, आजको जेनरेशन, विशेषतः जेन जी विकल्प खोज्ने अवस्थामा पुग्यो ।
नेपालको इतिहासमा हामीले के देख्यौं ? अनेकौं आन्दोलन, संघर्ष र संघर्षको परिणाम स्वरूप राजनीतिक परिवर्तन भयो, संविधान आयो, व्यवस्थापनको फेरबदल भयो , तर त्यसको पछाडि कुनै मौलिक परिवर्तन ल्याउन सकेन । सबै परिवर्तन अस्थायी रूपमा प्रस्तुत भए, जसले नयाँ सोच र दृष्टिकोणलाई उत्प्रेरित गर्न सकेन । जब एक पुस्ताले कुनै पनि समस्याको समाधानमा आफूलाई अडिग राख्छ र आफ्ना सिद्धान्तबाट जडिएको रहन्छ, त्यस्तो अवस्थामा अर्को पुस्ताको मनोबल टुट्न सक्छ र उनीहरू नयाँ सोचको लागि प्रयास गर्न सक्छन् ।
नेपालका पुराना नेताहरू, जसले आन्दोलन र संघर्षमा बलिदान दिएका थिए, तर आज आफूलाई धेरै पुरानो सोच र प्रथाहरूबाट बाहिर ल्याउन सकेनन् । उनीहरूले संविधान ल्याए, तर त्यहि संविधानको कार्यान्वयनमा भने कुशासन र भ्रष्टाचारको जाल फैलाउने अवस्था बनाए । नेपाली समाजको वास्तविक आवश्यकता, जो अहिले विकसित र आधुनिक विचारधारामा आधारित छ, उनीहरू सोझै बुझ्न सकिरहेका छैनन् । यस कारणले गर्दा युवाहरूको आशा, इच्छाशक्ति र आकांक्षाहरू पुराना नेताहरूसँग मेल खाँदैनन् ।
नेपालको सन्दर्भमा जेन जी पुस्ताले नयाँ विश्व र प्रविधिको युग देखेका छन् । तिनीहरूले स्मार्टफोन, इन्टरनेट, सामाजिक मिडिया र कृत्रिम बुद्धिमत्ता जस्ता नवप्रवर्तनकारी उपकरणहरूको उपयोग गरेर आफूलाई संसारसँग जोडेको महसुस गर्छन् । यिनीहरूले हरेक प्रकारका समस्याको समाधानको लागि नयाँ तरिका खोजिरहेका छन् र यसबारे विश्वका अन्य स्थानमा भएका उदाहरणहरूलाई ध्यानमा राखेर आफ्नो भविष्य तय गर्न चाहन्छन् । जब युवाहरू यी सबै नयाँ उपकरणहरू र प्रविधिहरूसँग परिचित हुन्छन् भने उनीहरूको दृष्टिकोण र सोच पुराना नेताहरूको सोचसँग मेल खान्न । युवाहरू आजका छिटो सन्देश आदानप्रदानको युगमा बाँचिरहेका छन्, जहाँ कार्यहरूको गति तीव्र छ र उनीहरूको विचारधारा पनि त्यसै अनुरूप छ ।
तर, पुरानो पुस्ता भने अझै पनि परम्परागत विधिहरूमा अडिग छन् । उनीहरूको सोच परिवर्तनका लागि खुला छैन, जसले गर्दा नयाँ विधिको आवश्यकतालाई स्वीकार्न सकिरहेका छैनन् । पुराना नेताहरूले आफ्नो व्यक्तिगत र दलगत स्वार्थको लागि राज्यको संशाधनलाई उपयोग गर्ने प्रवृत्ति हाबी बन्यो । भ्रष्टाचार र अनियमितताका कारण नेपालको अर्थतन्त्र र समाज थप अस्थिर बनाए । यसले युवाहरूलाई असन्तुष्ट र निराश बनाएको हो, जसले गर्दा उनीहरूले अब आफ्नो भविष्य र समृद्धिको लागि नयाँ विकल्प खोज्न थालेका हुन् ।
आजका जेन जी युवाहरूका लागि यो पुरानो सन्देश र परम्परा अपवादभन्दा बढी केही छैन । उनीहरूले देखेका छन् कि विकास र प्रगतिको मार्ग अहिलेको राजनीतिक परिप्रेक्ष्यसँग मेल खाँदैन । यिनीहरू सस्तो र छोटो मार्गका लागि कुनै पनि समस्या हल गर्न तयार छैनन् । उनीहरूको विश्व विचार पुरानो नेता र तिनका संरचनाहरूबाट अलग छ । यसै कारण, उनीहरूले आफ्नो भविष्य निर्माण गर्नका लागि नयाँ मार्ग र विकल्प खोज्न शुरू गरेका छन् ।
जब पुराना नेताहरू देशको नेतृत्व गर्न सक्षम हुँदैनन् भने नयाँ पुस्ताले नेतृत्व गर्न खोज्नु अस्वभाविक होइन । राजनीतिक भ्रष्टाचार, सत्ता संघर्ष र व्यक्तिगत स्वार्थको कारण यस पुरानो पीढीले देशको समृद्धि र प्रगतिको मार्गमा कुनै ठोस कदम चाल्न सकेन । यसको परिणामस्वरूप, युवाहरू आफ्नो भविष्यको लागि नयाँ दिशामा अघि बढ्न र नयाँ विकल्पहरू खोज्न उत्साहित छन् ।
नेपालको नयाँ पुस्ता कोर्स सामग्री, पाठ्यक्रम र ज्ञानको कुरामा सुधार गर्न चाहन्छ । तिनीहरू शिक्षा र नयाँ सोचलाई प्राथमिकता दिन चाहन्छन् । उनीहरूले पुरानो राजनीतिलाई आलोचना गर्दै, नयाँ प्रविधि र प्राविधिक क्षेत्रको प्रयोग गरेर मात्र राष्ट्रलाई नयाँ दिशा दिन सकिने विश्वास राखेका छन् । युवाहरू विश्वभरिका सामाजिक र राजनीतिक सुधारका लागि उत्रेका छन् र आफ्नो आवाजलाई संसारको ध्यानमा पु¥याउन चाहन्छन् । यो समय बुढा नेताहरूको नजिक पुगेर, उनीहरूको गल्ती सुधार्नको लागि मात्र होइन, आफूलाई नयाँ र सशक्त विकल्पको लागि तयार पार्ने समय हो ।
अहिलेको नेपालमा युवाहरूको जीवनशैली र उनीहरूको सोच पुरानो नेता र तिनका कार्यशैलीसँग मेल खाँदैन । उनीहरूले आफ्नो सपना पूरा गर्नको लागि न त पुरानो राजनीतिमा विश्वास राखेका छन्, न त तिनको नेतृत्वलाई भविष्यका लागि उपयुक्त ठानेका छन् । उनीहरूको असन्तुष्टि र निराशा आजको राजनीति र शासकीय व्यवस्थामा रहेका भ्रष्टाचार र कुप्रवृत्तिका कारण आएको हो । यसैले उनीहरूले आफ्नो भविष्य सुनिश्चित गर्न र समाजमा परिवर्तन ल्याउन नयाँ विचार र नयाँ दृष्टिकोणका साथ अघि बढ्न चाहन्छन् ।
नेपालका युवा आगामी दिनमा आफ्ना सपनाहरूको बाटोमा अघि बढ्न चाहन्छन् र त्यसका लागि आवश्यक संरचनात्मक र राजनीतिक परिवर्तनको आवश्यकता महसुस गर्छन् । उनको यही आवश्यकता र विचारका कारण, अहिले उनीहरूले पुरानो पुस्ताबाट अलग भएर नयाँ विकल्प खोजेका छन् । यसरी, नेपालको भविष्य निर्धारण गर्ने जिम्मेवारी अब नयाँ पुस्तामाथि पर्ने छ ।
निष्कर्षमा, पुराना नेताहरूको नकरात्मक कुशासन, असमानतासँगको सम्झौता र राजनीति हाँक्ने पुराना तरिका युवाहरूलाई नयाँ विकल्पको खोजीमा लिप्त गराएका छन् । जेन जी युवाहरूले पुराना सोच र व्यवस्थाबाट मुक्त भई आफ्नो भविष्य र देशका लागि नयाँ सोच र नयाँ दिशा अपनाउने तयारी गरेका छन् । अब, यो त उनीहरूमा निर्भर गर्दछ कि उनीहरूले आफ्नो विचार र दृष्टिकोणलाई वास्तविकतामा बदल्न कति प्रभावकारी तरिकामा अगाडि बढ्न सक्छन् ।
