अर्घाखाँची : अर्घाखाँचीका सामुदायिक वनहरू वन संरक्षणका लागि मात्र सीमित नभइ समुदायको समग्र विकास, जीविकोपार्जन, स्वरोजगार सिर्जना तथा सामाजिक सेवामा सक्रिय रूपमा सहभागी हुँदै आएका छन् ।
स्थानीय उपभोक्ताहरूको समस्यामा साथ दिँदै सामुदायिक वन समूहहरूले आवश्यक सहयोग पु¥याउँदै आएका छन् । यसका कारण कतिपय उपभोक्ताहरूले सरल रूपमा जीवनयापन गर्न थालेका छन् भने कतिपय स्वरोजगार बन्न सफल भएका छन् ।
वनमा रहेका काठ, दाउरा, पात–पतिङ्गरको व्यवस्थापन तथा बिक्रीबाट लाखौँ रुपैयाँ आम्दानी गर्दै आएको सामुदायिक वनहरूले त्यो आम्दानी समुदायको हितमा लगानी गरिरहेका छन् ।
शितगंगा नगरपालिका–११ स्थित भौवा सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहले ७० प्रतिशत अनुदानमा १५ जनालाई हाते ट्याक्टर, ५ जनालाई पानी चलाउने मोटर र १ जनालाई चाप बटर वितरण गरेको छ । डिभिजन वन कार्यालय अर्घाखाँचीका प्रमुख मोहन प्रसाद श्रेष्ठका अनुसार, गरिबी निवारण कार्यक्रम अन्तर्गत गरिएको यो वितरणबाट स्थानीय निकै खुशी छन् ।
समूहका अध्यक्ष टिकाराम भट्टराईले समूह स्थापना यता समुदायको पूर्वाधार विकासदेखि आयआर्जन र आपतकालीन सहयोगमा समूहको साझेदारी रहँदै आएको बताए ।
उपाध्यक्ष पदम गुरुङका अनुसार, ग्रामीण सडक मर्मत, बिरामीको उपचारमा सहयोग तथा सापटी रकमको समेत व्यवस्था गर्दै आएको समूहले समुदायमा सामाजिक उत्तरदायित्व पनि वहन गरिरहेको छ ।
गर्भवती आमाहरूलाई शिशु स्याहार कार्यक्रमअन्तर्गत पोषिलो खानेकुरा, आवश्यक सामग्री र न्यानो कपडा वितरण गरिएको छ । धिरिखोला सामुदायिक वनका अध्यक्ष नारायण पौडेलका अनुसार, उपभोक्ताहरूलाई सानो व्यापार वा व्यवसाय गर्न चाहनेलाई दुई वर्षभित्र फिर्ता गर्ने सर्तमा ब्याजविहीन सापटी दिइएको छ । यसबाट धेरै उपभोक्ताहरूले पेसा सञ्चालन गरी जीवनयापन गरेका छन् भने केही स्वरोजगार बन्न सफल भएका छन् ।
सामुदायिक वनको आम्दानीबाट विद्यालय भवन निर्माण, शिक्षक व्यवस्थापन, खानेपानी, सडक, सिचाइ र कृषि कार्यहरूमा समेत लगानी भइरहेको छ ।
वन क्षेत्रमा झाडी सफाइ, काठ कटान, घाटगड्डी आदि कार्यमा स्थानीय उपभोक्ताले नै काम गर्दै ६०–७० हजार रुपैयाँसम्म आम्दानी गर्ने गरेका छन् । समूहले प्रत्येक वर्ष खाली जग्गामा बिरुवा रोप्ने तथा वनक्षेत्र र बस्ती क्षेत्रबीच तारबार लगाउने कार्य गर्दै आएको सितगंगा सबडिभिजन प्रमुख चन्द्र भाटले जानकारी दिए ।
फरेस्टर धर्मेन्द्र दिक्तका अनुसार, काठ, दाउरा, पात पतिङ्गरको बिक्रीबाट पनि समूहले राम्रो आम्दानी गर्दै आएको छ ।
भौवा सामुदायिक वनको आम्दानीबाट कृषि क्रान्तिका लागि हाते ट्याक्टर वितरण गरिएको र यसमार्फत स्थानीयलाई आधुनिक कृषि प्रणालीमा जोड्ने काम भइरहेको डिभिजन वन कार्यालयका प्रमुख मोहन प्रसाद श्रेष्ठले बताए ।
सारांशमा भन्नुपर्दा, अर्घाखाँचीका सामुदायिक वनहरू समुदायको समृद्धिको मेरुदण्ड बन्न सफल भएका छन् । वन संरक्षणसँगै समुचित उपयोग गरी सामाजिक, आर्थिक र पूर्वाधार विकासमा उल्लेखनीय भूमिका खेलिरहेका छन् ।
