–जनक बराल
विगतमा मुग्लान जाने वा लाहुर जाने चलन थियो । नेपालीहरू केही कमाएपछि फर्केर आउँथे । तर, अहिले नेपालीहरूमा सधैँका लागि आफ्नो थातथलो छाडेर हिँड्ने क्रम बढेको छ । अहिले विदेश जाने वा पलायन हुने भन्ने विषय सामान्य जस्तै बनेको छ । “तपाईं किन विदेश नगएको ?” भन्ने प्रश्नमा “भिसा नलागेर !” भन्ने जवाफ आउनु सामान्य बनिसकेको छ । उल्लेखित भनाई रमाइलोका लागि बनाइएको त्यो हास्यव्यंग्य कथाको सामाग्री हो । तर, यो रमाइलो मात्र नभइकन वर्तमान नेपाली युवाहरूको विदेश जानैपर्ने बाध्यात्मक परिस्थितिमाथि गरिएको तिखो प्रहार पनि हो ।
केही दशक अघिसम्म मात्रै नेपालीहरू भारतका विभिन्न शहरहरूमा ज्याला मजदुरी, कोइलाखानीदेखि लिएर रिक्सा चलाउन पुगेका हुन्थे । नेपालीहरूको करिब वैदेशिक रोजगारीको थलो भारत नै हुन्थ्यो । तर, अहिले भारत होइन, श्रम गर्नकै निमित्त नाम समेत नसुनेका संसारका कयौं देशहरूमा पुगिसकेका छन् । आफ्नो शैक्षिक योग्यता, सीप र लगानी गर्न सक्ने क्षमताअनुसार छिमेकी मित्र राष्ट्र भारतदेखि युरोप अनि अमेरिकासम्म आज हरेक उमेरका नेपालीहरूको गन्तव्य बन्न थालेको छ ।
विदेशिनु नेपालीका लागि करिब बाध्यता पनि हो । नेपालमा व्यवसाय गरे मुनाफा होला नहोला, खेती गरे फसल सोचे जस्तो उब्जाउ होला नहोला तर, वैदेशिक रोजगारीमा जाँदा भित्रिने रेमिट्यान्स जिविकोपार्जनको भरपर्दो आधार भन्ने ठानेर कतिपय युवाहरूलाई घर परिवारसमेत विदेश जान प्रोत्साहन वा दवाव दिने गरेको पाइन्छ । अस्थिर राजनीति, सधैँको बन्द हड्ताल, नयाँ व्यवसाय सुरु गर्न खेप्नु पर्ने सास्ती, सरकारले व्यवसायीलाई दिने सहुलियत र धेरै कानुनी जटिलताले गर्दा नेपालमा राजनैतिक पहुँच नहुनेहरूलाई कुनै पनि नयाँ व्यवसाय सुरु गर्न फलामको चिउरा चपाए झैँ हुने गर्दछ । त्यसलाई सही ढंगले चलाएर अगाडि बढाउन झन् अनेकन झमेला सामना गर्नुपर्ने अवस्था छ ।
समाजका अन्य पाटाहरूमा पनि ठूलो विकृति छ । शिक्षा र स्वास्थ्य बिकाउ बनिसकेको छ । पैसा नभई उपचार हुँदैन भने पैसा नभई पढ्न पनि नपाउने अवस्था छ । जेनतेन पढेपछि रोजगारीको अवस्था नाजुक छ । अर्को विडम्बना, नेपालको शिक्षा व्यवहारिक र प्रयोगात्मक छैन । शिक्षा पढाउनका निम्ति मात्रै काम लाग्ने खालको छ । व्यवहारिक जीवनमा उपयोगी छैन । जुन कुरा बुझ्ने व्यक्तिले आफ्ना छोराछोरीको भविष्य स्वदेशमा देखिरहेको छैन ।
सरसर्ती हेर्दा, विदेश जानेहरूले आर्थिक उन्नति गरेको देखिने, घर घडेरीलगायत भौतिक प्रगति पनि देखिने भने उनीहरूका परिवारको लवाइ–खवाइ पनि अरुको तुलनामा राम्रो देखिने हुँदा हर कोहीले विदेश जाने विकल्प सहज देख्नु स्वभाविक पनि हो ।
पछिल्लो दुई वर्षको आँकडा हेर्ने हो भने विदेश जानेहरूको संख्यामा ह्वात्तै वृद्धि भएको देखिन्छ भने जसको सामाजिक तथा मनोवैज्ञानिक असर विस्तारै देखा पर्दै जानेछ । सँगै काम गरिरहेको सहपाठी होस् चाहेसँगै अध्ययन गरिरहेको साथी हुन्, सबै विदेश पलायन भइदिँदा नेपालमा बसेर केही गर्छु भन्नेलाई मानसिकरूपमा असर पर्दछ ।
यद्यपि, विदेश सोचे जस्तो छैन तर, विदेश आइसकेका जो कोहीले विदेशमा पाएका हन्डर र सास्ती होइन, केवल घुमघाम, मोजमस्ती अनि ठूला–ठूला महल, चिल्ला सडक, रेल तथा समुद्रका तट तिर खिचिएका आकर्षक तस्बिर विभिन्न माध्यमबाट पोस्ट गर्दा त्यो देख्ने हर कोही लोभिनु र आफू पनि त्यस्तै स्वप्निल जिन्दगी जिउन कल्पनामा हराउनु स्वभाविक कुरा पनि हो तर, जुन बाहिर देखिन्छ, विदेशको जिन्दगी वास्तवमा त्योभन्दा धेरै नै फरक हुने गर्दछ ।
विशेषगरी कोभिडको लहरपछि बदलिएको सिङ्गो विश्वको अर्थतन्त्र, बेरोजगारी र महँगाइ जस्ता समस्याले नेपाल जस्ता देशमा गम्भिर असर पर्नु र त्यसको सिधा असर त्यहाँ बसोबास गर्ने आम मानिस र गरिबीको रेखा मुनि रहेका जनसंख्यामा सिधै पर्न गएको देखिन्छ । नेपाली युवाहरू रहर र महत्वाकांक्षाले भन्दा पनि बाध्यता र सुरक्षित भविष्यको लागि दिनप्रतिदिन विदेश पलायन हुनु अन्तिम विकल्प जस्तै बन्न पुगेको छ ।
रहर होस् वा बाध्यता विदेश पलायन दुःखद कुरा हो । यो विकल्प होइन । यद्यपि, यसलाई रोक्न सरकारले नै पहल गर्नुपर्छ । सरकारले नेपालीहरूलाई आफ्नै देशमा पौरख गर्ने र आफ्नै देशमा भविष्य देख्ने बनाउनुपर्छ । यो अवस्था नरोकिएमा भोलि देशै नरहने र नेपाली हुँ भन्ने अवस्था नै नरहने अवस्था पनि आउन सक्छ । जुन निकै विडम्बनापूर्ण कुरा हो ।
Kamalpokhari, Kathmandu
Phone : 01-5326366, 01-5328298
Mobile : 9841293261, 9841206411
Email : madhyanhadaily59@gmail.com
सूचना विभाग दर्ता नं. : 807/074/075
© 2024 मध्यान्ह सर्वाधिकार सुरक्षित | Managed by Bent Ray Technologies